Karl Ove Knausgård to jeden z tych autorów, którzy nieustannie stawiają pytania: co to znaczy pisać prawdziwie, co to znaczy być współczesnym pisarzem metafizycznym i gdzie przebiega granica między rzeczywistością a jej odczuciem. Trzecia część cyklu zapoczątkowanego powieścią „Gwiazda poranna”, potwierdza jego pozycję jako jednego z najbardziej oryginalnych i odważnych głosów współczesnej literatury. Nie da się go pomylić z nikim innym. Proza autora balansuje pomiędzy zapisem życia a próbą jego zrozumienia, między obserwacją a filozofią. Kolejny raz udowadnia, że znakomicie potrafi przedstawić kondycję współczesnego człowieka.W tej powieści, spajającej wątki z poprzednich tomów, życie codzienne bohaterów powoli traci kontakt z rzeczywistością – nie dlatego, że staje się magiczne, lecz dlatego, że osuwa się w coś głębszego, ciemniejszego i bardziej niepokojącego. Bohaterowie przeżywają świat z całą jego tajemniczością, z niepokojem, bezsennością i olśnieniem. Czytelnik zostaje wciągnięty w ten proces – nie jako widz, lecz jako uczestnik. W tej części powraca między innymi Syvert, irytujący przedstawiciel pogrzebowy, którego wątek może szczególnie przypaść do gustu tym, którzy cenią literaturę zaglądającą „pod powierzchnię rzeczy”. Jednak to, co czyni „Trzecie Królestwo” tak pociągającym, to narastająca atmosfera zagubienia i pęknięcia w rzeczywistości. Nie bez znaczenia dla fabuły jest teoria dotycząca biblijnego znaczenia trzech królestw. Bardzo podobała mi się także postać Tove, malarki z psychozą. Ta subtelna groza, w połączeniu z erotyzmem, gęstą refleksją o śmierci, mitologii Nordyckiej, Lucyferze, ciele i duszy, naprawdę wciąga, zwłaszcza jeśli cenimy powieści, które nie boją się stawiać trudnych pytań bez oferowania łatwych odpowiedzi o porządku świata. Knausgård wplata również elementy filozoficzne (odwołuje się do Gustava Junga), tworząc coś w rodzaju requiem dla racjonalnego porządku, który coraz mocniej się kruszy. Równocześnie pozostaje mistrzem obserwacji: potrafi opisać zwykłą rozmowę czy dylematy natury moralnej w sposób pełen napięcia i znaczeń. Styl autora to jeden z najbardziej rozpoznawalnych idiomów współczesnej prozy – pozornie chłodny, pozbawiony emocjonalnych ornamentów, ale w rzeczywistości drżący pod powierzchnią. Tworzy napięcie nie przez akcję, lecz przez skupienie. Pisze długo, szczegółowo, jakby każde słowo miało wagę dokumentu. I właśnie za to go cenię: za narracyjną odwagę bycia powolnym w świecie przyspieszenia. Nie boi się pisać o rzeczach oczywistych, jak spacer, problemy interpersonalne, kawa czy rozmyślanie o dziecku, w sposób, który sprawia, że stają się one nagle pełne światła lub mroku. Nie ma tu jednej formy stylu. Jest raczej świadomość stylu jako narzędzia dochodzenia do prawdy, a nie jej maskowania.To pisarstwo głęboko egzystencjalne, ale nie patetyczne. Knausgård unika wielkich słów, a jednak mówi o sprawach ostatecznych. W „Trzecim Królestwie” podskórnie pulsuje pytanie o to, co się dzieje ze światem, który utracił poczucie sensu. Autor nie proponuje religii, nie daje ukojenia. Ale oferuje uczciwość, która dziś jest jedną z najrzadszych wartości w literaturze. Powieść jest trudna, wielowątkowa, z wieloma narratorami, chwilami niemal statyczna. Należy ją czytać uważnie, powoli, pozwalając się wciągnąć w rytm myśli i obserwacji. Dla tych, którzy oczekują konwencjonalnej akcji lub szybkiego rozwoju fabularnego, może wydawać się zbyt rozwlekła. Nie każda scena przynosi natychmiastową satysfakcję; niektóre wymagają czasu, dojrzewania, powrotu do poprzednich tomów, by wyłuskać sedno. Ale właśnie to stanowi o sile tej prozy: nie mówi rzeczy „wprost”, lecz sprawia, że to czytelnik musi dokonać wysiłku zrozumienia. Uczestniczyć w języku. Myśleć z tekstem, przerabiać go pod woalem powiek. Tym, co odróżnia „Trzecie Królestwo” od innych współczesnych powieści, jest bezkompromisowość wobec taniej narracyjnej przyjemności. Knausgård nie ułatwia. Nie tworzy scenariuszy, nie domyka opowieści, nie prowadzi za rękę. To literatura oporu wobec powierzchowności i przez to głęboko satysfakcjonująca. „Trzecie Królestwo” jest także kolejnym dowodem na to, że Knausgård tworzy nie tyle opowieści, ile kosmologię ludzkiego doświadczenia – ze śmiercią, dzieciństwem, traumą, przekazem transgeneracyjnym, codziennością i utratą, jako planetami, które nieustannie się ocierają. To pisarstwo głęboko egzystencjalne, ale nie patetyczne. Nie tylko mówi o świecie, ale próbuje go na nowo opisać, językiem precyzyjnym, ale pełnym luk i pytań, tak jak nasze istnienie. I w tym wszystkim jego styl jest niepodrabialny. To powieść, która rezonuje w arteriach ciała długo po przeczytaniu. Nie daje ukojenia, nie oferuje wygodnych podsumowań, ale zostawia coś znacznie cenniejszego: świadomość, że literatura może być przestrzenią prawdy, jeśli tylko odważymy się w niej pozostać – cierpliwie, z otwartym umysłem, bez oczekiwania na zamknięte zakończenie.